Şibhi Cümle Nedir ?
- c) Şibh-i Cümle olan Haber: Şibh-i cümle; cümle benzeri demektir. Harf-i cerle (yanındaki kelime olan) mecrûrundan, zarfla yanındaki kelimeden oluşan cümle parçasına tam bir cümle olmadıkları için şibh-i cümle (cümle benzeri) denir.
1) (Şibh-i cümle) Zarf olan haber:
|
اَلْغَيْبُ عِنْدَ اللَّهِ. |
Gayb Allah’ın yanındadır. |
|
حَقيِبَتُهُ تَحْتَ السَّياَّرَةِ. |
Çantası arabanın altındadır. |
|
حَقيِبَتُهُ عِنْدَ السَّياَّرَةِ. |
Çantası arabanın yanındadır. |
2) (Şibh-i cümle) Câr-mecrûr olan haber:
|
هَذِهِ النَّظاَّرَةُ لِواَلِدَتِكِ. |
Bu gözlük annenindir. |
|
هَذاَ الْقَلَمُ لِواَلِدِهاَ. |
Bu kalem onun (müe) babasınındır. |
|
خَديِجَةُ فيِ الْحَديِقَةِ. |
Hatice bahçededir. |
|
اَلْمُؤْمِنُ فِي الْجَنَّةِ. |
Mü’min cennettedir. |
Örneklerde görüldüğü gibi haberi şibh-i cümle olan cümlelerde mübtedâ ile haber arasında müzekkerlik müenneslik vs. uyum aranmaz.
* (هَذاَ – هَذِهِ) işaret isimleri marife kelimenin yanında mübtedâyı işaret etmektedir ve cümleye herhangi bir etkisi yoktur. Ancak nekre kelimenin önünde gelirse tıpkı zamirde olduğu gibi kendileri mübtedâ, nekre isim ise haber olur:
|
هَذاَ تِلْمِيذٌ. |
Bu öğrencidir. |
|
Haber Mübtedâ |
|
|
هَذاَ التِّلْمِيذُ نَشِيطٌ. |
Bu öğrenci çalışkandır. |
|
Haber Mübtedâ |
|
|
هَذِهِ الساَّعَةُ لِواَلِدِي. |
Bu saat babamındır. |
|
Haber Mübtedâ |
|
|
هَذِهِ الساَّعَةُ لَهُ. |
Bu saat onundur. |
|
Haber Mübtedâ |
|
|
هَذِهِ لَهُ. |
Bu onundur. |
|
Haber Mübtedâ (mahallen merfû) |
|
*Arapça’da haber edatı yoktur. Tercümede biz onu gerektiği şekilde ilave ederiz.
|
أَناَ أَناَ. |
Ben benim. |
أَنْتَ أَنْتَ. |
Sen sensin. |
|
هُوَ هُوَ. |
O odur. |
Not: Başta gelen soru edatları genellikle haberdir:
|
كَيْفَ أَنْتَ ؟ |
Nasılsın ? |
مَنْ أَنْتَ ؟ |
Sen kimsin? |
|
مَتَى الْإِمْتِحاَنُ ؟ |
İmtihan ne zaman? |
||
Bu cümlelerde (كَيْفَ)( مَنْ) ve (مَتَى) haber olup soru edatı olduğundan başa geçmesi zorunludur[4]. Sonra gelen kelimeler de mübtedâdır.
DETAYLI BİLGİ İÇİN MÜBTEDA HABER KONUSUNU OKUYUNUZ